Abstrakt
Artykuł stanowi refleksję nad znaczeniem i aktualnością krytycznej teorii rasy (KTR) w kontekście współczesnych badań kulturowych i społecznych. Autorka wychodzi od doświadczenia akademickiego związanego z zajęciami z antropologii kulturowej prowadzonymi przez prof. Adama Nobisa, które stały się inspiracją do namysłu nad kategoriami rasy, inności i władzy. Tekst omawia genezę i rozwój KTR – od jej związków z ruchem praw obywatelskich i krytycznymi studiami prawnymi po wpływy feminizmu i teorii postkolonialnej. Szczególną uwagę poświęcono analizie rasizmu strukturalnego i ideologii „colorblindness”, które utrwalają dominację białych i nierówności społeczne pod pozorem neutralności. W zakończeniu autorka zastanawia się nad możliwościami zastosowania narzędzi KTR w analizie rasizmu w kontekście europejskim, zwłaszcza polskim, wskazując na potrzebę łączenia refleksji teoretycznej z empirycznym namysłem nad lokalnymi formami wykluczenia.
Słowa kluczowe
krytyczna teoria rasy, antropologia kulturowa, Adam Nobis, rasizm, color-blind racism, liberalizm, merytokracja, intersekcjonalność, teoria krytyczna
Abstract
The article explores the significance and contemporary relevance of Critical Race Theory (CRT) within cultural and social studies. The author begins with an academic reflection inspired by cultural anthropology courses led by Professor Adam Nobis, which shaped her understanding of race, difference, and power. The paper discusses the origins and evolution of CRT—from its roots in the civil rights movement and critical legal studies to the influences of feminism and postcolonial thought. It focuses on the analysis of structural racism and the ideology of colorblindness that sustain white dominance and social inequality under the guise of neutrality. In conclusion, the author considers the applicability of CRT tools to the analysis of racism in European, particularly Polish, contexts, emphasizing the need to combine theoretical reflection with empirical investigation of local forms of exclusion.
Key words
Critical Race Theory, cultural anthropology, Adam Nobis, racism, color-blind racism, liberalism, meritocracy, intersectionality, critical theory
Otwórz Artykuł